Learning languages through media consumption

Làm thế nào để sử dụng tiếng Anh hiệu quả #

Có rất nhiều học sinh đạt được điểm rất cao trong suốt 12 hay 16 năm học (bao gồm cả đại học), thậm chí đạt được điểm TOEFL/IELTS mà mình mong muốn, nhưng khi đi làm hoặc trong cuộc sống hàng ngày không thể sử dụng tiếng Anh để giao tiếp. Một trong những lí do rất thường thấy cho hiện tượng này là học sinh chỉ học để lấy điểm chứ không thực sự “hiểu” tiếng Anh.

Ngoại ngữ cũng giống như tất cả mọi kĩ năng khác, như toán lý hóa chẳng hạn, có thể bạn làm kiểm tra được điểm tốt, nhưng nếu bạn không trả lời được một câu hỏi đơn giản như “Tại sao đáp án lại là như vậy?” thì bạn chưa thật sự hiểu khái niệm đó, và sẽ không thể áp dụng được nó vào cuộc sống.

Để sử dụng được một ngoại ngữ, người học cần phải hiểu: ngôn ngữ không phải chỉ là từ vựng và văn phạm. Còn có rất nhiều yếu tố khác như: giọng điệu, sắc mặt, cử chỉ, ngữ cảnh, v.v. Cụ thể hơn, mỗi ngôn ngữ đều có một nhịp điệu và văn hóa riêng, và chúng đóng vai trò rất lớn trong giao tiếp.

Nhịp điệu của ngôn ngữ #

"Nhịp điệu" chỉ cách nhấn từ, nhấn câu, số lượng âm, và thời gian giữa các âm và các âm nhấn. Hãy nghe qua một ví dụ so sánh giữa tiếng Anh và tiếng Nhật:

Hai file nghe này đều có cùng 1 ý nghĩa - “Tôi là một học sinh tiếng Anh” - nhưng ta có thể thấy nhịp điệu của 2 ngôn ngữ này khác nhau. Số lượng âm ở câu tiếng Nhật nhiều hơn trong câu tiếng Anh và cách nhấn cũng khác. Đây chính là sự khác biệt về nhịp điệu của ngôn ngữ.

Văn hóa của ngôn ngữ #

Văn hóa là một yếu tố không thể thiếu trong việc học tiếng Anh - nhất là đối với các bạn có dự định đi du học hay làm việc với các công ty, đối tác nước ngoài - bởi ngôn ngữ là một phần của văn hóa, và chịu sức ảnh hưởng của văn hóa. Nói cách khác, văn hóa và ngôn ngữ gần như không thể tách rời.

Văn hóa bao gồm cách suy nghĩ, lịch sử, phong tục tập quán, tôn giáo, chính trị, v.v. Những thứ này thường có những khác biệt rất đặc trưng giữa các nền văn hóa, khiến người học đôi lúc gặp khó khăn trong việc hiểu ngoại ngữ vì không nắm bắt được đầy đủ ngữ cảnh.

Ví dụ như cách gọi tên: trong văn hóa phương Tây, bạn bè hay đồng nghiệp thường sẽ gọi nhau bằng tên như “Hey John”, “Hi Andy”, còn trong các ngữ cảnh trang trọng hơn như giữa khách hàng và nhân viên hay giữa sinh viên và giáo sư, học thường gọi nhau bằng họ: “Hello Mr. Anderson”, “Good morning, Mrs. Adler”. Như vậy, chỉ thông qua cách xưng hô, chúng ta có thể suy đoán về ngữ cảnh của cuộc đối thoại này là trang trọng hay thường nhật.

Hay một ví dụ cụ thể khác như cụm từ “a Herculean task”. Do lịch sử của văn châu Âu có chịu ảnh hưởng đáng kể từ văn hóa Hy Lạp nên có một số yếu tố văn hóa (và thậm chí từ vựng) Hy Lạp được du nhập vào tiếng Anh. “Herculean” là tính từ mang nghĩa “giống như Hercules”, một nhân vật rất nổi tiếng trong thần thoại Hy Lạp mà chắc hẳn đa số chúng ta đều đã nghe qua. Nếu một người học chưa từng gặp cụm từ này nhưng có thể kết nối nó với mối quan hệ văn hóa giữa Hy Lạp và tiếng Anh, người đó có khả năng sẽ hiểu được (ở một mức độ nào đó) cụm từ này có nghĩa là “một nhiệm vụ khó khăn đến mức cần đến Hercules” chẳng hạn (nghĩa chính xác của cụm từ này là “một nhiệm vụ đòi hỏi sức mạnh thể xác hay trí tuệ rất lớn”).

Đây chỉ là 2 ví dụ rất nhỏ nhưng hi vọng giúp các bạn phần nào hiểu được văn hóa của ngôn ngữ quan trọng ra sao.

Hãy tiếp xúc với tiếng Anh nhiều hơn #

Để có thể học và sử dụng tiếng Anh một cách hiệu quả nhất, người học cần có nỗ lực cọ xát với tiếng Anh càng nhiều càng tốt. Bởi lẽ nhịp điệu và đặc biệt là văn hóa là những thứ vô cùng phức tạp, không thầy cô hay sách vở nào có thể dạy hết cho các bạn được. Việc tiếp thu những thứ này không còn cách nào khác ngoài việc tiếp xúc với chúng cho đến khi chúng trở nên quen thuộc.

Một số học sinh chọn cách tham gia các câu lạc bộ hay tìm kiếm những cơ hội để giao tiếp với người nước ngoài. Cách này rất hiệu quả, nhưng có 2 khuyết điểm đáng kể:

1. Không phải ai cũng có cơ hội này. Nếu bạn không ở các thành phố lớn, hay không có thời gian đi chơi hay giao lưu, việc gặp được người nước ngoài có thể hơi khó khăn.
2. Những cuộc trò chuyện đó có thể không phản ánh văn hóa của tiếng Anh một cách đầy đủ, trọn vẹn. Để có thể hiểu được văn hóa - một thứ rất phức tạp và đa dạng, người học sẽ cần phải tiếp xúc với tiếng Anh trong rất nhiều trường hợp và ngữ cảnh khác nhau.

Tuy nhiên, vẫn còn một cách khác mà hầu như ai cũng có thể làm được và cho người học các kiến thức về văn hóa trong nhiều hoàn cảnh khác nhau: đọc sách, nghe nhạc, và xem phim/Youtube. Điểm mạnh của cách học này là:

1. Ai cũng dễ dàng coi phim, đọc sách, hay nghe nhạc bằng máy tính hoặc điện thoại di động được.
2. Chi phí rất thấp hoặc miễn phí.
3. Có thể học mọi lúc mọi nơi trong thời gian rảnh rỗi.
4. Ngoài học tiếng Anh, người học còn có thể lượm lặt được những kiến thức hữu ích.
5. Đọc sách, nghe nhạc, xem phim là cách để học sinh có thể thư giãn, vừa học vừa chơi.

Để có thể đạt được band 8.0 IELTS, mình đã dành hơn 4,000 giờ (hơn 170 ngày) để xem phim suốt nhiều năm qua. Ngoài ra, mỗi ngày mình đều xem YouTube từ 15-60p, tất cả đều là những video bằng tiếng Anh về những chủ đề mình thích như thể thao, công nghệ, khoa học, xã hội v.v. Nhưng mình chưa bao giờ cảm thấy khó khăn hay cực khổ cả bởi vì suy cho cùng thì đây cũng chỉ là một hình thức giải trí đối với mình mà thôi.

Đọc sách #

Các bạn hãy bắt đầu bằng cách đọc những quyển sách mà nội dung đơn giản, hấp dẫn đối với cá nhân mình.

Các bạn có thể chọn những quyển sách mình đã đọc tiếng Việt rồi để đọc bằng tiếng Anh. Như vậy sẽ dễ hiểu nội dung sách hơn, cũng như học từ vựng một cách hiệu quả thông qua việc đối chiếu giữa bản tiếng Anh và tiếng Việt.

Các bạn có thể tham khảo qua một số tựa sách hay với nội dung tương đối đơn giản dễ đọc như:

• Pippi Longstocking (Astrid Lindgren)
• The Little House on the Prairie (Laura Ingalls Wilder)
• The Old Man and the Sea (Ernest Hemingway)
• Breakfast at Tiffany’s (Truman Capote)
• The Great Gatsby (F. Scott Fitzgerald)
• Harry Potter (J. K. Rowling)
• Uncle Tom’s Cabin (Harriet Beecher Stowe)
• Adventures of Huckleberry Finn (Mark Twain)
• Lord of the Flies (William Golding)
• The Little Prince (Antoine de Saint Exupery)

Đây đều là những tựa sách kinh điển, có cả tiếng Việt lẫn tiếng Anh, rất dễ tìm bằng cách google “tựa sách” + “epub” hoặc “ebook”.

Nghe nhạc #

Nghe nhạc không chỉ là một hình thức thư giãn rất hiệu quả mà còn có thể cải thiện kĩ năng nghe tốt hơn. Không những vậy, việc tiếp cận với nhạc mới, chất lượng cao trong thời đại hiện nay rất dễ dàng. Các bạn có thể chọn một dịch vụ phát nhạc online như Spotify, Apple Music, v.v. để nghe nhạc mọi lúc mọi nơi. Hoặc có thể tự tải nhạc về máy để nghe từ nhiều nguồn trên internet.

Youtube #

Youtube là nền tảng chia sẻ video lớn nhất thế giới, các bạn có thể tìm kiếm video về bất kì chủ đề nào mình thích để vừa coi vừa thư giãn. Để dễ dàng xem video tiếng Anh hơn, có thể mở phụ đề tiếng Anh trên Youtube để vừa xem vừa đọc hiểu phụ đề. Đây là danh sách một số kênh mang tính giáo dục thường có sẵn phụ đề tiếng Anh:

• MinuteFood: các video ngắn phân tích khoa học về ẩm thực và nấu ăn
• MinuteEarth: các video ngắn nói về môi trường tự nhiên
• MinutePhysics: các video ngắn về vật lý
• Wendover Productions: video dài, nói về nhiều chủ đề như kinh tế, xã hội học, du lịch, địa lý, v.v.
• Half as Interesting: các video mang tính giáo dục ngắn nói về nhiều chủ đề khác nhau
• Kurzgesagt: các video giải thích các chủ đề phức tạp theo cách dễ hiểu hơn, có minh họa rất đẹp
• RealLifeLore: “câu trả lời cho những câu hỏi mà bạn chưa từng đặt ra”
• PolyMatter: các chủ đề liên quan đến chính trị - xã hội - kinh tế, thường tập trung ở các quốc gia châu Á
• Tom Scott: serie video về những chủ đề thú vị
• Numberphile: số học và toán học
• CrashCourse Linguistics: playlist giải thích các khái niệm căn bản trong ngôn ngữ học
• 3Blue1Brown: toán học và vật lý
• OverSimplified: tóm tắt lịch sử
• exurb1a: triết học
• Historia Civilis: lịch sử (chủ yếu xoay quanh Hy Lạp/La Mã cổ đại)
• neo: phim tài liệu ngắn về nhiều chủ đề khác nhau

Và rất nhiều kênh Youtube bổ ích khác nữa, trên đây chỉ là các kênh mình theo dõi thường xuyên.

Xem phim #

Xem phim là một cách tuyệt vời để học ngoại ngữ. Phim ảnh không chỉ chứa ngôn ngữ mà còn có cử chỉ, hành động, tình huống để hỗ trợ cho ngôn ngữ. Việc xem phim cũng giúp nhiều người thư giãn, xả stress rất hiệu quả. Một điểm cộng khác nữa là ngành công nghiệp điện ảnh Hollywood luôn dẫn đầu thế giới nên nếu biết chọn lọc phim, phim các bạn xem sẽ rất hay.

Các bạn có thể đăng ký Netflix hoặc Google những trang phim lậu (đừng quên cài chặn quảng cáo). Tuy nhiên, các trang phim lậu thường có phụ đề tiếng Việt nên không phù hợp cho việc học tiếng Anh lắm.

Thay vào đó, nếu các bạn sử dụng điện thoại/tablet Android, Android TV, Windows, MacOS, hay Linux (đại khái là mọi hệ điều hành thông dụng trừ iOS) và không muốn trả tiền cho Netflix, có thể dùng Stremio. Stremio là một ứng dụng dùng để xem phim chất lượng cao thông qua việc stream trực tiếp torrent có sẵn trên mạng và đặc biệt là Stremio không chứa quảng cáo.

Để xem phim trên Stremio với phụ đề tiếng Anh các bạn sẽ cần 2 Add-Ons: Torrentio và OpenSubtitles. Chỉ cần mở Stremio lên, vào phần Add-Ons và tìm kiếm 2 add-ons này rồi bấm Install là bạn đã có thể bắt đầu xem phim được.

Danh sách phim #

Các bạn có thể tham khảo qua các danh sách sau để tìm phim nào mình thích:

• IMDB Top 250: Top 250 phim điểm cao nhất IMDB
• IMDB Top 250 (TV Shows): Top 250 series điểm cao nhất IMDB
• Rotten Tomatoes Top Movies: Những phim hot nhất trên Rotten Tomatoes
• Rotten Tomatoes Top TV Shows: Những series hot nhất trên Rotten Tomatoes

Debrid #

Các bạn hoàn toàn có thể sử dụng Stremio và xem phim 100% miễn phí, tuy nhiên để trải nghiệm tốt nhất có thể đăng kí thêm dịch vụ debrid để tăng tốc độ tải cho torrent, xem phim sẽ mượt hơn. 2 dịch vụ debrid tốt và rẻ nhất là Real-Debrid và AllDebrid, với giá thành khoảng 80k/tháng. Khác với Netflix/HBO/Prime Video, nguồn phim trên Stremio gần như vô tận nên với số tiền 80k một tháng để stream phim với tốc độ cao theo mình nghĩ là đáng. Để sử dụng debrid cùng với Stremio, khi cài add-on Torrentio, ở mục Debrid Options các bạn chỉ cần lựa chọn dịch vụ đã đăng kí và làm theo hướng dẫn để kích hoạt.

Hãy xem qua hướng dẫn sử dụng Stremio tại đây

Lời kết #

Trong bài viết này mình đã nói sơ về tầm quan trọng của việc làm quen và hiểu nhịp điệu cũng như văn hóa đối với người học tiếng Anh, và cung cấp một số cách giúp các bạn có thể cải thiện vấn đề này. Chỉ cần một chút thời gian mỗi ngày, thay vì lướt Facebook/TikTok, hãy vừa giải trí vừa trau dồi ngoại ngữ cho bản thân.